“Tôi nên làm gì bây giờ?” là câu hỏi của mọi phụ huynh sau khi con được chẩn đoán tự kỷ. Hiện tại, có nhiều cách giúp làm giảm các triệu chứng, cũng như tối đa hóa các kỹ năng trẻ có thể học được. Trong một số trường hợp, điều trị có thể giúp trẻ tự kỷ phát triển gần như bình thường.
Dưới đây là một số giải pháp điều trị cho trẻ tự kỷ.
Theo Wikipedia Hoa Kỳ, có 4 phương pháp điều trị tự kỷ chính, bao gồm:
- Can thiệp giáo dục và hành vi
- Quản lý y tế
- Liệu pháp bổ sung và thay thế
- Phương pháp hỗ trợ
Can Thiệp Giáo dục Và Hành Vi
Theo các bác sĩ, phát hiện và can thiệp sớm trước 2 tuổi, trẻ sẽ có cơ hội phát triển, cũng như hòa nhập cộng đồng lên tới 80%. Tùy vào biểu hiện và rối loạn trẻ gặp phải, hoạt động can thiệp cũng sẽ khác nhau.
Hiện nay, các phương pháp can thiệp cho trẻ tự kỷ được chia làm 2 nhóm chính:
- Chương trình tác động hành vi
- Chương trình giáo dục
Phương pháp phân tích hành vi ứng dụng (ABA)
Phân tích hành vi ứng dụng (ABA) là một loại trị liệu có thể cải thiện các kỹ năng ngôn ngữ và giao tiếp, tương tác xã hội và hành vi thông qua củng cố tích cực. Nhiều chuyên gia coi ABA là phương pháp điều trị tiêu chuẩn vàng cho trẻ em mắc chứng rối loạn tự kỷ hoặc các tình trạng rối loạn phát triển khác.
Đầu tiên, nhà trị liệu xác định một hành vi mục tiêu của trẻ. Sau đó, họ quan sát, hướng trẻ đến những hành vi và kỹ năng tích cực hơn. Khi hoàn thành nhiệm vụ, trẻ sẽ nhận được phần thưởng hoặc khen ngợi, ngược lại có thể bị phạt nếu thực hiện không đúng.
Mục tiêu của liệu pháp này phụ thuộc phần lớn vào nhu cầu của gia đình và khả năng đáp ứng của trẻ. ABA có thể học tại nhà, ở trường hoặc cộng đồng.
Phương pháp TEACCH
TEACCH sử dụng một phương pháp gọi là TEACCHing có cấu trúc dựa trên ý tưởng tạo ra môi trường đáp ứng nhu cầu và phù hợp nhất với trẻ tự kỷ. Ưu tiên của chương trình TEACCH là tập trung vào con người, kỹ năng, sở thích và nhu cầu của họ, sử dụng các cấu trúc trực quan để tổ chức nhiệm vụ khi dạy kỹ năng.
Các chương trình TEACCH thường được áp dụng trong môi trường lớp học, hỗ trợ sự tham gia ý nghĩa trong các hoạt động nhằm tính linh hoạt, độc lập cho trẻ.
Ngôn ngữ trị liệu
Trẻ tự kỷ thường gặp khó khăn khi giao tiếp bằng lời nói và phi ngôn ngữ. Trị liệu ngôn ngữ có thể giúp trẻ cải thiện các kỹ năng giao tiếp bằng cách kết hợp một loạt các kỹ thuật trong cơ chế phát âm, hiểu ý nghĩa và giá trị xã hội của ngôn ngữ.
Mục tiêu của liệu pháp này là trẻ học được cách giao tiếp hữu dụng, có thể bằng lời nói hoặc các kỹ năng phi ngôn ngữ như dấu hiệu, cử chỉ hoặc những phương pháp thay thế (tranh, ảnh). Điều đó sẽ giúp trẻ dễ dàng hơn trong việc bày tỏ mong muốn, cảm xúc bản thân, từ đó nâng cao khả năng tương tác và phát triển.
Ngôn ngữ trị liệu có thể diễn ra trong nhiều môi trường khác nhau như ở nhà, ở trường, trung tâm can thiệp… Các hoạt động trị liệu ngôn ngữ cũng có thể bao gồm các kỹ năng xã hội và hành vi thông thường.
Các phương pháp can thiệp khác
Bên cạnh các chương trình tác động hành vi, can thiệp trẻ tự kỷ còn có những chương trình giáo dục như chơi trị liệu, hoạt động trị liệu… Tất cả các hoạt động này đều hướng tới mục tiêu là làm giảm những khó khăn, thiếu sót do tự kỷ mang lại, đồng thời gia tăng các hoạt động của trẻ và gia đình. Tuy nhiên, phụ huynh cần đưa trẻ đến các bệnh viện để được đánh giá chi tiết về nhu cầu và khả năng để có kế hoạch can thiệp phù hợp nhất.
Quản Lý Y Tế
Không có một thuốc nào có thể chữa khỏi chứng tự kỷ hay các biểu hiện đi kèm của nó. Nhưng một vài loại thuốc có thể giúp hỗ trợ điều trị một số hành vi nhất định liên quan tự kỷ như trầm cảm, ủ rũ, lo âu, tăng động giảm chú ý, rối loạn giấc ngủ… Tuy nhiên, thuốc chỉ có hiệu quả khi được kết hợp với các liệu pháp hành vi.
Risperidone, aripripazole là 2 thuốc duy nhất được FDA (Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) phê chuẩn cho trẻ em bị rối loạn phổ tự kỷ. Ngoài ra, một số loại thuốc khác cũng có thể được kê nhằm cải thiện các triệu chứng tự kỷ bao gồm: thuốc chống trầm cảm serotonin, thuốc chống loạn thần… Lưu ý, tất cả những thuốc này đều có chỉ định riêng biệt cho từng đối tượng cụ thể, cha mẹ tuyệt đối không được tự ý cho trẻ sử dụng, tránh tác dụng không mong muốn.
Liệu Pháp Bổ Sung Và Thay Thế (CAM)
Nhiều cha mẹ lựa chọn liệu pháp bổ sung và thay thế (CAM) để điều chỉnh các hành vi của trẻ tự kỷ.
Điều trị trẻ tự kỷ CAM dựa trên sinh học
Các phương pháp điều trị sinh học gồm: ăn kiêng, bổ sung vitamin và khoáng chất, thảo dược
Chế độ ăn kiêng
Chế độ ăn không có gluten và casein (GFCF) là một biện pháp CAM được sử dụng phổ biến nhất. Liệu pháp này dựa trên cơ sở rằng trẻ tự kỷ có thể dị ứng với 2 chất này. Ngoài ra, một số bất thường về đường tiêu hóa cũng đã được phát hiện, làm tăng tính thấm của hàng rào ruột.
Gluten là một loại protein có trong hạt lúa mì và các loại ngũ cốc như lúa mạch, lúa mạch đen. Casein là protein trong các sản phẩm sữa.
Ở một vài trẻ tự kỷ, ăn kiêng có thể cho kết quả ít nhất từ một đến ba tháng. Nếu bạn muốn thử nghiệm liệu pháp này, hãy loại bỏ từng thứ một để đảm bảo dinh dưỡng cần thiết nhất cho sự phát triển của trẻ.
Axit béo omega-3
Giả thuyết đằng sau việc sử dụng omega 3 cho trẻ tự kỷ vẫn chưa được ra, song, các bác sĩ cho tằng, axit béo omega 3 rất cần thiết cho sự phát triển và chức năng của não.
Bạn có thể bổ sung omega 3 từ thực phẩm như cá hồi, cá thu, cá ngừ… hoặc những sản phẩm tổng hợp từ viên dầu cá để có hàm lượng tối đa.
Vitamin và khoáng chất
Vì một lý do nào đó, trẻ tự kỷ thường bị thiếu hụt vitamin và vi chất dinh dưỡng. Trên thực tế, đã có báo cáo cho rằng, trẻ mắc chứng tự kỷ thiếu một lượng canxi, vitamin D, vitamin K, vitamin A, vitamin E, kẽm, vitamin B6… Điều này có thể là kết quả của việc trẻ kén ăn hoặc thay đổi hấp thu ở đường tiêu hóa.
Bổ sung vitamin B6 và magie đã cho thấy sự cải thiện ngôn ngữ ở trẻ tự kỷ.
Thảo dược
Từ lâu, Ginkgo biloba đã được báo cáo về việc ảnh hưởng đến hệ thống dẫn truyền thần kinh và có đặc tính chống oxy hóa liên quan đến chứng tự kỷ. Một nghiên cứu về việc sử dụng Ginkgo biloba đã cho thấy sự cải thiện trong nhận thức trẻ tự kỷ và bổ trợ hiệu quả cho thuốc risperidone. Kết quả khẳng định, thêm Ginkgo biloba và risperidone không ảnh hưởng đến kết quả điều trị tự kỷ. Tuy nhiên, điều này cần được theo dõi chặt chẽ.
Phương pháp điều trị CAM không dựa trên sinh học
Theo Trung tâm Quốc gia về Y học bổ sung và thay thế (NCCAM – Hoa Kỳ) chia các liệu pháp CAM phi sinh học thành các nhóm: nghệ thuật, thao tác trên có thể(xoa bóp, châm cứu)
Liệu pháp âm nhạc
Các nhà nghiên cứu cho rằng, trẻ mắc chứng tự kỷ dường như đáp ứng với âm nhạc tốt hơn so với lời nói. Liệu pháp âm nhạc có thể giúp trẻ tự kỷ cải thiện kỹ năng giao tiếp bằng lời nói, tương tác xã hội, cảm xúc và hành vi. Nó cũng giúp tăng cường các kỹ năng giao tiếp phi ngôn ngữ trong quá trình trị liệu.
Trị liệu điều hòa cảm giác
Điều hòa cảm giác là một liệu pháp vận động giác quan cho trẻ tự kỷ. Những hoạt động này tập trung vào việc giảm sự nhạy cảm quá mức hoặc kém nhạy cảm, điều chỉnh cách não phản ứng với các giác quan.
Về lâu dài, liệu pháp tích hợp cảm giác có thể làm giảm nhu cầu thích nghi và giúp các cá nhân, tập trung tốt hơn, cải thiện hành vi và thậm chí giảm lo lắng.
Châm cứu
Một nghiên cứu của trường Đại học Baptist Hồng Kông (HKBU) đã tiến hành điều trị châm cứu da đầu cho 68 trẻ em mắc chứng tự kỷ. Các phát hiện chỉ ra rằng, 66 trẻ đã cho thấy sự cải thiện sau khi điều trị với tỷ lệ hiệu quả tổng thể là 97%.
Kết quả cho thấy, trẻ đã có những cải thiện đáng kể trong giao tiếp bằng lời nói, xã hội, độ nhạy cảm và ăn uống.
Chế Độ Dinh Dưỡng Cho Trẻ Tự Kỷ
Trẻ tự kỷ nên ăn gì hay không nên ăn gì là câu hỏi của phần lớn phụ huynh khi can thiệp cho trẻ. Tuy nhiên, điều này không hề dễ dàng khi trẻ tự kỷ thường có xu hướng chọn lọc thức ăn và khó hấp thu dinh dưỡng.
Thực phẩm giàu probiotic
Probiotic là các vi sinh vật sống có lợi cho sức khỏe vật chủ đang được coi là một phương pháp điều trị tiềm năng cho trẻ tự kỷ. Trên thực tế, kết nối ruột não có thể ảnh hưởng lẫn nhau, sự điều chỉnh đáng kể trong việc bài tiết arabinol qua nước tiểu đã giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng của tự kỷ như giao tiếp bằng mắt hay nhận biết cảm xúc.
Phương pháp hỗ trợ trẻ tự kỷ
Biện pháp hỗ trợ trẻ tự kỷ dưới đây sẽ giúp mang đến những lợi ích:
- Giảm thiểu thời gian điều trị
- Hạn chế tác dụng phụ của thuốc
Thay vì bổ sung các loại vitamin, khoáng chất cho trẻ tự kỷ riêng lẻ, không ít phụ huynh đã lựa chọn thảo dược hay những thực phẩm chức năng tổng hợp để hỗ trợ quá trình can thiệp. Trong đó, thảo dược cùng các nguyên tố vi lượng vẫn là lựa chọn được nhiều chuyên gia khuyên dùng.
Đinh lăng – Dược liệu quý phát triển chức năng não bộ
Từ lâu, đinh lăng đã được biết đến là một loại thảo dược rất tốt cho sức khỏe con người. Trong đó, saponin, alcaloid, flavonoid, vitamin B1, B2, B6… từ đinh lăng có tác dụng vượt trội đến chức năng não bộ. Theo nghiên cứu của Học viện Quân sự Việt Nam, dung dịch cao đinh lăng giúp tăng biên độ sóng não, tăng khả năng tiếp nhận của các tế bào thần kinh vỏ não, tăng hoạt động phản xạ có điều kiện.
Nhìn chung, dưới tác dụng của cao đinh lăng, vỏ não được hoạt hóa nhẹ và có tính đồng bộ, các chức năng của hệ thần kinh được tiếp nhận và tích hợp đều tốt hơn. Đây là yếu tố then chốt trong việc can thiệp cho trẻ tự kỷ, tăng khả năng nhận thức, tiếp thu, ghi nhớ và phản xạ.
Không những an toàn, saponin trong đinh lăng còn giúp làm dịu cơn đau, kiểm soát hệ thống thần kinh trung ương, chống mệt mỏi, dễ ngủ và tăng sức chịu đựng của cơ thể.
Các nguyên tố vi lượng
Không ít nghiên cứu đã chỉ ra rằng, tự kỷ và các rối loạn tâm thần khác có liên quan đến chuyển hóa folate. Một thử nghiệm gần đây về 49 trẻ mắc tự kỷ bị suy giảm ngôn ngữ cũng cho thấy, điều trị bằng axit folic trong 12 tuần đã cải thiện khả năng giao tiếp bằng lời cho 23 trẻ so với 25 trẻ chỉ dùng giả dược.
Cùng với acid folic, taurine – một chất chống oxy hóa và viêm cũng được đánh giá đến quá trình phát triển của trẻ tự kỷ. Taurine đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển mắt và não, sinh sản, thẩm thấu và chức năng miễn dịch. Với trẻ tự kỷ có biểu hiện tăng động, bổ sung taurine có thể được coi như một liệu pháp điều trị thay thế, làm dịu các phản ứng kích thích, ổn định chất dẫn truyền thần kinh dopamine, khơi gợi cảm xúc tích cực cho trẻ.
Theo roiloanphattrien.vn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét